Mô hình viện dưỡng lão bán trú là mô hình chăm sóc người cao tuổi vô cùng tiên tiến và được áp dụng tại nhiều quốc gia. Tại đây người cao tuổi được chăm sóc và hỗ trợ trong các hoạt động hàng ngày như ăn uống, vệ sinh cá nhân, sinh hoạt tập thể… trong một khoảng thời gian cố định trong ngày, thường là giờ hành chính. Sau thời gian ở nhà dưỡng lão, các cụ sẽ trở về nhà và sống với gia đình và quây quần bên con cháu. Mô hình này rất phù hợp cho những người cao tuổi vẫn có khả năng tự chăm sóc bản thân ở mức độ nhất định và có người thân có thể chăm sóc họ vào thời gian còn lại.
Những câu truyện thường ngày tại viện dưỡng lão bán trú
Chuyện về bác Nguyễn Hồng Duy, 88 tuổi, ở quận Bắc Từ Liêm, không khác gì câu chuyện của cụ Phức. Mỗi sáng từ 7:30, bác Duy luôn nhắc nhở cháu trai đưa bác đến “trường” kịp giờ.
Cứ đến trung tâm, bác sẽ được đưa vào phòng kiểm tra sức khỏe sau đó bác và nhóm bạn khác bắt đầu bài thể dục buổi sáng và ăn bữa ăn nhẹ đầu ngày.
Bác Duy thường nói vui, “Con ạ, bác giờ giống như những đứa nhỏ đi học bán trú.” Cháu trai của bác chở bác đến trung tâm dành cho người cao tuổi ở quận Bắc Từ Liêm vào mỗi buổi sáng, và đón bác về vào buổi tối. Cuối tuần, bác ở nhà cùng con cháu.
Tại viện dưỡng lão Bán Trú các cụ có thể lựa chọn đưa đón bằng xe của viện
Bác Duy sống với con gái và chồng của con gái trong một chung cư nhỏ ở Bắc Từ Liêm. Từ khi vợ bác qua đời 5 năm trước, bác trở nên yếu đi và thích ở trong nhà hơn. Bác thường dành cả ngày từ giường đến phòng khách, và tự ăn trưa với thức ăn mà bác hâm lại từ tủ lạnh vì mọi người trong nhà đều đi làm hoặc đi học.
Tuy nhiên, cách đây nửa năm, bác Duy đã gặp phải một cơn đợt quỵ nhẹ khi đang ở nhà một mình. Con gái bác đã nhận ra rằng không thể để bác ở nhà một mình nữa. Nhưng thay vì gửi bác vào viện dưỡng lão, con gái bác đã tìm đến trung tâm chăm sóc sức khỏe bán trú cho người cao tuổi. Bác Duy đồng ý với quyết định này, vì bác muốn con gái có thể yên tâm khi đi làm, và bác cũng có thể tham gia vào các hoạt động cộng đồng.
Bác Duy cũng chia sẻ, “Ở đây có rất nhiều người bạn cùng tuổi, nên vui. Nếu một ngày nào đó tôi không đến trung tâm, tôi lại cảm thấy nhớ. Trong suốt nửa năm qua, bác Duy không còn cảnh lặng lẽ, nhớ nhung chờ đợi con cháu trở về nhà sau một ngày dài. Thay vào đó, bác có thêm nhiều người bạn, và cuộc sống trở nên phong phú hơn rất nhiều.”
Bác Duy cảm thấy hạnh phúc tại viện dưỡng lão bán trú
Một người bạn thân của bác Duy tại trung tâm là ông Lê Văn Minh, 75 tuổi, một người mắc chứng rối loạn vận động do Parkinson sau một tai nạn giao thông. Ông Minh chọn tham gia vào trung tâm để không làm phiền vợ mình, để bà có thêm thời gian chăm sóc gia đình.
Ông Minh cảm thấy mình khỏe hơn rất nhiều kể từ khi “đi học” tại trung tâm. Các y tá tại đây thường xoa bóp và bấm huyệt cho ông, giúp giảm thiểu tình trạng gù cột sống và rung chân tay của ông, giúp ông có thể đi lại dễ dàng hơn. Vợ ông cũng thường xuyên đến trung tâm để tham gia vào các hoạt động cùng ông.
Bà Trần Thị Thanh, 79 tuổi, từ quận 1, cũng là một “học sinh” tại trung tâm. Bà nói rằng việc đến trung tâm học đã giúp bà vui vẻ hơn, vì bà có thể tham gia vào các hoạt động vận động, đọc sách và tham gia các hoạt động ngoại khóa. “Tôi cảm thấy như mình trẻ ra, sức khỏe của tôi hoàn toàn khác so với thời gian mà tôi phải ở nhà một mình và xem TV”, bà Thanh chia sẻ.
Những viện dưỡng lão bán trú đầu tiên tại Việt Nam
Trong 10 năm trở lại đây, người lớn tuổi ở Việt Nam lựa chọn sống tại viện dưỡng lão ngày một gia tăng. Hiện tại, Việt Nam có khoảng 12 triệu người lớn tuổi, chiếm 12% tổng số dân. Người ta dự đoán vào năm 2030, tỉ lệ này sẽ tăng lên 17% và đạt 25% vào năm 2050. Số người già sống một mình hoặc với vợ/chồng cũng tăng lên từ 18,3% (năm 2009) lên 27,8% (năm 2019) theo số liệu thống kê.
Như vậy, nhu cầu tìm nhà dưỡng lão, hoặc trung tâm chăm sóc sức khỏe cho người lớn tuổi đang tăng lên. Cục Bảo trợ xã hội (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) cho biết cả nước có 46 cơ sở chăm sóc người lớn tuổi và một số đơn vị đã bắt kịp với nhu cầu này, bằng cách mở ra dịch vụ viện dưỡng lão bán trú. Chị Nguyễn Thị Kim Thanh, người đứng đầu Trung tâm chăm sóc người cao tuổi ban ngày Nhan Ai Daycare ở quận Bắc Từ Liêm, nói rằng họ đã bắt đầu dịch vụ viện dưỡng lão bán trú từ tháng 4/2022. Mô hình này khá thông dụng ở Nhật Bản, châu Âu nhưng còn mới mẻ ở Việt Nam.
Dịch vụ này dành cho những người trên 70 tuổi, không có vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, muốn duy trì việc luyện tập thường xuyên, và đặc biệt là thiếu người chăm sóc, đồng hành, tâm sự khi con cháu đi làm, hàng xóm ít giao tiếp. “Tôi muốn xây dựng một mô hình chăm sóc dự phòng cho người cao tuổi, để các cụ được sống tuổi già mạnh khỏe, tự tin và hạnh phúc”, chị Thanh nói.
Trung tâm của chị Thanh xây dựng trên diện tích 800 m2 với các phòng tập thể dục, massage, bấm huyệt, thư viện và không gian sinh hoạt chung. Các hoạt động của người lớn tuổi tại trung tâm được các y tá hỗ trợ. Thực đơn hàng ngày bao gồm một bữa chính và hai bữa phụ. Mỗi suất ăn đều có tên người dùng, vì mỗi người có sở thích và yêu cầu khác nhau.
Không chỉ chăm sóc về mặt thể chất, trung tâm còn tổ chức các hoạt động giải trí, như dạo chơi ngoại khóa, xem múa rối nước, nghe hát chầu văn. Mỗi tuần có một buổi tư vấn tâm lý, giúp người lớn tuổi có cơ hội chia sẻ tâm tư, tình cảm, tránh để tình trạng phiền muộn kéo dài.
Trung tâm của chị Thanh đã phát triển từ 5-6 học viên ban đầu lên khoảng 30 người sau một năm. Gia đình học viên có thể tự đưa người lớn tuổi đến trung tâm, hoặc sử dụng dịch vụ đưa đón tại nhà.
Chi phí hàng ngày ở đây khoảng 500.000-600.000 đồng, tuỳ vào gói đăng ký. Mặc dù giá cao hơn bình thường, nhưng sau khi trải nghiệm dịch vụ, hầu hết gia đình đều hài lòng và quyết định sử dụng dịch vụ lâu dài, có cụ còn thanh toán học phí cho 6 tháng.
Một bà mẹ ban đầu lo lắng về chi phí cao, nhưng con trai của bà đã an ủi bà rằng đó không phải là vấn đề so với những gì bà đã hy sinh cho con cái.
Sau hơn 5 tháng học bán trú, một học viên cho biết sức khỏe và tinh thần của ông đều tốt hơn nhờ sự quan tâm của các y tá và cơ hội giao lưu với bạn bè. Ông cũng thưởng thức được nhiều món ăn ngon mới.
Nhiều viện dưỡng lão lớn khác cũng đã bắt đầu mở dịch vụ chăm sóc người lớn tuổi bán trú. Tuy nhiên, do dịch vụ mới, số lượng người sử dụng vẫn chưa nhiều.
Chị Thanh hy vọng sẽ mở rộng mô hình này tới tất cả các quận khi nhu cầu tăng lên, để người lớn tuổi dễ dàng di chuyển. Chị mong rằng không chỉ người trẻ mà cả người lớn tuổi cũng được hưởng dịch vụ tốt nhất, và sống cuộc sống vui vẻ, không chỉ đơn thuần là tồn tại mỗi ngày.
